Στο μάθημα αυτό εξετάζονται οι βασικοί σταθμοί της ιστορίας του φεμινιστικού κινήματος στην Ελλάδα και την Ευρώπη, παρουσιάζονται μεγάλες μορφές γυναικών που σημάδεψαν το χώρο αυτό (Olympe de Gouges, Mary Wollstonecraft, Simon de Beauvoir, Ηélène Cixous, Judith Butler, κ.α.) καθώς και οι κυριότερες αρχές των θεωρητικών μοντέλων που χαρακτήρισαν τα τρία στάδια του φεμινιστικού κινήματος. Εξετάζονται επίσης, κυρίως σε επίπεδο εφαρμογής μέσα από κείμενα, video και κινηματογραφικές αναπαραστάσεις ή ντοκιμαντέρ, ιδιαίτερες θεματικές όπως η ‘γυναικεία γραφή’, το γυναικείο σώμα στα Media και στη διαφήμιση, η γυναίκα και τα κοινά, η γυναίκα ως αναπαράσταση (popculture, performences, etc), τα σύγχρονα κινήματα (#metoo, κ.ά.).

ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Στόχος του μαθήματος είναι να να εισάγει τον φοιτητή και την φοιτήτρια στο χώρο των Σπουδών του Φύλου μέσα από την ιστορία και τις αρχές του φεμινιστικού κινήματος και των διαφόρων σταδίων του από τον 19ο αιωνα μεχρι τις μέρες μας. Στοχεύει ειδικότερα σε διεπιστημονικές προσεγγίσεις με θεματική το φύλο και στην προσέγγιση σύγχρονων κινημάτων (π.χ.#metoo) τα οποία έχουν συμβάλει στην ανατροπή παραδοσιακών στάσεων και συμπεριφορών σε θέματα φύλου, έμφυλης βίας και διακρίσεων.

Οι φοιτητές/τριες μετά την παρακολούθηση αυτού του μαθήματος γνωρίζουν τη σημασία που ενέχει η διάσταση του Φύλου στα πολιτικά και κοινωνικά πεδία, στην εκπαίδευση και  στον εργασιακό χώρο, και κατανοούν την πολιτισμική συμβολή του στην ανάπτυξη των ατομικών και των συλλογικών ταυτοτήτων. Είναι επίσης σε θέση να αξιοποιήσουν τη γνώση τους και την κριτική τους σκέψη σε ζητήματα που αφορούν τη διαφορετικότητα αναφορικά με την ατομική έκφραση της σωματικότηατς, της σεξουαλικότητας, της ένδυσης και  της συντροφικότητας.  Το εύρος του γνωστικού τους πεδίου στο αντικείμενο αυτό, τους/τις βοηθά να επεκτείνουν τις γνώσεις τους στο συγκεκριμένο και σε συναφή πεδία, και να είναι ικανοί/ές να συνομιλούν με εκπροσώπους τόσο των ανθρωπιστικών όσο και των  κοινωνικών επιστημών,  αξιοποιώντας αντίστοιχα μεθοδολογικά, βιβλιογραφικά και ερευνητικά εργαλεία.

ΓΕΝΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ

Επίδειξη κοινωνικής, επαγγελματικής και ηθικής υπευθυνότητας , σεβασμός στη διαφορετικότητα 

Επίδειξη ι ευαισθησίας σε θέματα φύλου 

Αυτόνομη εργασία 

Ομαδική εργασία

Ασκηση κριτικής και ανάπτυξη κριτικής σκέψης

Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Το μάθημα εστιάζει στο ευρωπαικό φεμινιστικό κίνημα ενώ εξετάζεται ιδιαίτερα και η ανάδυση του φεμινισμού στην Ελλάδα. Παρουσιάζονται οι τρεις περίοδοι του κινήματος, οι θεωρίες που τις διέπουν και οι κυριότερες προσωπικότητες που βοήθησαν στην  εξάπλωσή του και στη θεωρητική του συγκρότηση. Iδιαίτερη σημασία θα δοθεί στις σχέσεις φεμινισμού και πολιτικής, ειδικά στο ελληνικό παράδειγμα (ιρινταντισμός και ‘γυναικεία παίδευσις’,  παρθεναγωγεία και εθνική εκπαιδευτική πολιτική,  κ.ά). Εξετάζονται επίσης, κυρίως σε επίπεδο εφαρμογής μέσα από κείμενα και μέσα από την φιλμική γραφή, ιδιαίτερες θεματικές όπως  το γυναικείο σώμα στα Media και στη διαφήμιση,  η γυναίκα ως αναπαράσταση (pop culture, performances, etc ), η γυναίκα συγγραφέας-δημιουργός, η γυναικα πολιτικός, κ.ά. Θα προσεγγιστεί επίσης το θεμα της έμφυλης βία και του κινήματος #MeToo 

Θεματικές του μαθήματος-δράσεις

Στο μάθημα αυτό εξετάζονται οι βασικοί σταθμοί της ιστορίας του φεμινιστικού κινήματος στην Ελλάδα και την Ευρώπη, παρουσιάζονται μεγάλες μορφές γυναικών που σημάδεψαν το χώρο αυτό (Olympe de Gouges, Mary Wollstonecraft, Simon de Beauvoir, Ηélène Cixous, Judith Butler, etc) καθώς και οι κυριότερες αρχές των θεωρητικών μοντέλων που χαρακτήρισαν τα τρία στάδια του φεμινιστικού κινήματος. Εξετάζονται επίσης, ιδιαίτερες θεματικές όπως  το γυναικείο σώμα στα Media και στη διαφήμιση,  η γυναίκα ως αναπαράσταση (pop culture, performances, etc ),  το κινημα #Me Too, κ.ά.

Στο πλαίσιο του μαθήματος, οι φοιτητές/τριες  θα παρακολουθησουν μία θεατρική παρασταση με περιοχεμόμενο που αφορά το γυναικείο ζήτημα και προβλήματα Φύλου στο κοινωνικό πλαίσιο (ανάλογα με το ρεπερτόριο που προσφέρεται) και θα επισκεφθούν τη Βιβλιοθηκη Θεμάτων Ισότητας (Αθήνα).

Συγκεκριμένα, το μάθημα διαρθρώνεται ανά εβδομάδα ως εξής : 

Τίτλος ενότητας	Βιβλιογραφία	Παρουσιάσεις στο e-class
Εισαγωγή: Στοιχεία Θεωρίας για τις Σπουδές Φύλου. Εννοιολογήσεις για το κοινωνικό φύλο.	Deborah Cameron, Φεμινισμός,  Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρητης, Και  Εννοιολογήσεις και Πρακτικές του Φεμινιστικού κινήματος (Συλλογικό), Ιδρυμα της Βουλής των Ελλήνων	Παρουσιάσεις αναρτημένες στο eclass
Στοιχεία Θεωρίας  για τη φεμινιστική  κριτική.  Η Γαλλική και η Αγγλοσαξωνική σχολή	Σωτήρης Βανδώρος, Εισαγωγή στις πολιτικές Θεωρίες, Ελληνικά ακαδημαικά συγγράμματα Κάλλιπος,	Παρουσίαση αναρτημένη στο eclass
Η ιστορία του φεμινισμού στην Αγγλία. Σουφραζέτ και σουφραζίστ.	Valery Bryson, Φεμινιστική Πολιτική  + Ντοκυμανταιρ για τς σουφραζέτες	Παρουσιάσεις  αναρτημένες στο eclass και άλλο εκπαιδευτικό υλικό
4. Η Simone de Beauvoir και το Δεύτερο Φύλο ΗΠΑ: Betty Friedan και  Τhe Feminin Mystique . Ο μαύρος φεμινισμός	Deborah Cameron, Φεμινισμός, Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρητης Σωτήρης Βανδώρος, Εισαγωγή στις πολιτικές Θεωρίες, Ελληνικά ακαδημαικά συγγράμματα Κάλλιπος	Παρουσιάσεις αναρτημένες στο eclass και άλλο εκπαιδευτικό υλικό
5. Ο ελληνικός φεμινισμός. Ο γυναικείος τύπος (19ος και 20ος αι.). Καλλιρρόη Παρρέν. Αύρα θεοδωροπούλου. Η διεκδίκηση της ψήφου.	Εννοιολογήσεις και Πρακτικές του Φεμινιστικού κινήματος (Συλλογικό), Ιδρυμα της Βουλής των Ελλήνων Ελένη Βαρίκα, Η Εξέγερση των κυριών (ορισμένες σελιδες)	Παρουσιάσεις αναρτημένες στο eclass και άλλο εκπαιδευτικό υλικό
6. Τα 3 κύματα του φεμινισμού  Ο φεμινισμός στην Ευρώπη: από τις salonieres στην  Judith Butler	Deborah Cameron, Φεμινισμός +  Υλικό από την διδάσκουσα	Παρουσίαση αναρτημένη στο eclass +άρθρα (open access)
7. Γυναικειες οργανώσεις, ΜΚΟ και συλλογικοτητες για τη Γυναικα και τον φεμινσιμό	Εννοιολογήσεις και Πρακτικές του Φεμινιστικού κινήματος (Συλλογικό), Ιδρυμα της Βουλής των Ελλήνων Σημειώσεις της καθηγητριας και ppt παρουσιασεις	Παρουσιάσεις αναρτημένες στο eclass και αλλο εκπαιδευτικο υλικό
8.  Το γυναικeιο σώμα στη διαφήμιση και τον κινηματογράφο	Σημειώσεις της καθηγήτριας και αποσπάσματα άρθρων/κεφαλαίων βιβλίων	Παρουσιάσεις αναρτημένες στο eclass
9. Εμφυλη Βια / το κίνημα #MeToo	Valery Bryson, Φεμινιστική Πολιτική Θεωρία  και Σημειώσεις της καθηγήτριας	Παρουσιάσεις αναρτημένες  στο eclass
10. Εμφυλη Βια / το κίνημα #MeToo	Yλικό που διδεται από την διδάσκουσα και άρθρα	Παρουσιάσεις αναρτημένες στο eclass και άλλο εκπαιδευτικό υλικό
11. Φεμινιστικός κινηματογράφος. Γυναικεία γραφή. Φεμινιστική λογοτεχνία	Σημειώσεις της καθηγήτριας και  1)  «Les Sufragettes» της Michele Dominici, Arte France,  2011 2) «Αυτοβιογραφία» της Ελισάβετ-Μουτζάν Μαρτινέγκου 3) «Ξερω γιατί δεν κελαηδάει το πουλί στο κλουβί» της  Maya Aggelou (μυθιστόρημα)	Παρουσιάσεις αναρτημένες στο eclass
12. Παρουσιάσεις εργασιών των φοιτητών/τριών	συζήτηση ανά ομάδες
13.Παρουσιάσεις εργασιών των φοιτητών/τριών	Συζήτηση, σχολιασμός

ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ

Διαλέξεις

ΧΡΗΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ

Υπάρχει εκτεταμένη χρήση ΤΠΕ στη διδασκαλία: ppt  presentations (αναρτημένα στο e-class), και προβάλλονται videos και ντοκυμανταίρ.

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

Δραστηριότητα	Φόρτος Εργασίας Εξαμήνου
Διαλέξεις	13 Εβδ. x 3 ώρες = 39 ώρες
Εκπαιδευτικές επισκεψεις	1  Εβδ. x 5 = 10 ώρες
Εκπόνηση εργασίας	13 Εβδ. x 3 ώρες x 1,5 = 50 ώρες
Προφορική παρουσίαση εργασίας	1 ώρα επαφής + 3 ώρες προετοιμασίας = 4 ώρες
Σύνολο Μαθήματος	103

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΦΟΙΤΗΤΩΝ 

Το μάθημα αξιολογείται με παρουσίαση εργασίας στην τάξη και από μία πρόοδο (70% και 30% αντιστοίχως). Για την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος απαιτείται βαθμός ίσος ή μεγαλύτερος του 5 στην εκπόνηση και παρουσίαση της εργασίας.

Τα κριτήρια αυτά είναι προσβάσιμα  στο e-c lass και αναρτώνται επίσης  έξω από το Γραφείο της διδάσκουσας.

ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Προτεινόμενη  Βιβλιογραφία

Ελένη Βαρίκα, Η Εξέγερση των κυριών,  Ιδρυμα Ερευνας και Παιδείας της Εμπορικής Τράπεζας της Ελλάδος, 1987.

Valery Bryson, Φεμινιστική Πολιτική Θεωρία, Αθήνα, Μεταίχμιο, 2005.

Deborah Cameron, Φεμινισμός, Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρητης, Ηράκελιο. 2020

Mary Evans, Φύλο και κοινωνική ταυτότητα, Αθήνα, Μεταίχμιο, 2003.

Εννοιολογήσεις και Πρακτικές του Φεμινιστικού κινήματος (Συλλογικό), Ιδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία, Αθήνα, 2018 

Thomas Laqueur, Κατασκευάζοντας το Φύλο, εκδ. Πολύτροπον, 2003.

Δήμητρα Μακρυνιώτη (επιμ.), Τα όρια του σώματος. Διεπιστημονικές προσεγγίσεις, εκδ. νήσος, 2004.

Σοφία Ντενίση, Ανιχνεύοντας την αόρατη γραφή. Γυναικες και γραφή στα χρόνια του ελληνικού διαφωτισμού-ρομαντισμού, Νεφέλη, 2014.

Eιρήνη Ριζάκη, Οι «γράφουσες» Ελληνίδες, εκδ. Κατάρτι, 2007.

Δήμητρα Τζανάκη, Δούλα και κυρά,εκδ. Σαββάλας, 2006

 

Επιστημονικά περιοδικά

Υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός επιστημονικών περιοδικών που ειδικεύονται σε ζητήματα φύλου και έμφυλων θεμάτων. Ανάμεσά τους είναι τα: Signs: Journal of Women in Culture and Society,  Tulsa Stuides in Women’s Literature, Feminist Stuides, Clio, Nora, Gender and Society, Gender Issues, Journal of Women’s History,  Women’s Studies Quarterly, κά. Σε πολλά από αυτά τα περιοδικά υπάρχει απευθείας πρόσβαση μέσω του Hellenic Academic Library Network (HEALink) από την ιστοσελίδα 

http://www.uop.gr/index.php?option=content&task=view&id=170

του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Άρθρα για συγκεκριμένες θεματικές στη βάση δεδομένων Scopus (http://www.uop.gr/index.php?option=content&task=view&id=169). και στις ευρύτερες βάσεις δεδομένων scholar.google.com (για επιστημονικά άρθρα και παρουσιάσεις σε συνέδρια) καθώς και το books.google.com (για επιστημονικά βιβλία). Σε πολλά από αυτά υπάρχει μερική ή  πλήρης πρόσβαση στο περιεχόμενο των βιβλίων/άρθρων.

Σημαντικό  υλικό διεθνούς και ελληνικού ενδιαφέροντος για τις Σπουδές Φύλου βρίσκεται στην ιστοσελίδα του διατμηματικού μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών για το Φύλο του Παντείου Πανεπιστημίου:   http://www.genderpanteion.gr/

 

Η Βιβλίοθήκη του ΚΕΘΙ (Κέντρο για Θέματα Ισότητας, της Γενικής Γραμματείας Ισότητας) περιλαμβάνει on line κάποιες μελέτες: http://kethi.gr/category/research/page/5/

 

URL ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ECLASS (ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ ΤΗΛΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ)

https://eclass.uop.gr/modules/auth/opencourses.php?fc=265